Ý nghĩa 7 bước chân của Đức Phật Thích Ca
Trong kinh Ưu Bà Di Tịnh Hạnh Pháp Môn, dạy về bảy bước đi khi Đức Phật Thích Ca đản sinh thế này: “Ngài bước đi bảy bước, mỗi bước đều có hoa sen đỡ chân và mỗi bước Ngài nhìn một phương.”
Bước Chân Thứ Nhất:
"Ngài nhìn về phương Đông thì Ngài thị hiện cho chúng sinh thấy Ngài là bậc Đạo Sư tối thượng xuất hiện trong đời này”.
Bước chân thứ nhất Ngài nhìn về phương Đông là phía mặt trời mọc đó. Mặt trời là ánh sáng đem đến cho thế gian nên nhìn về phía Đông, Ngài muốn thị hiện cho chúng sinh biết rằng Ngài là bậc Đạo Sư tối thượng, là ánh sáng trí tuệ đem đến cho chúng sinh trong đời này. Đó là bước chân thứ nhất.
Bước Chân Thứ Hai:
"Ngài ngoảnh mặt nhìn về phương Nam. Ngài thị hiện để cho chúng sinh biết rằng Ngài là ruộng phước điền tối thắng cho tất cả chúng sinh.” Đó, bước chân này nhìn về phương Nam thể hiện ý nghĩa Ngài là ruộng phước điền tối thắng.
Bước chân thứ ba:
Ngài ngoảnh mặt nhìn về phía Tây, thị hiện cho chúng sinh biết rằng: Đây là thân cuối cùng của Ngài trong vòng luân hồi sinh tử.”
Phía Tây là phía an nghỉ, phía nghỉ ngơi. Chúng ta có ông mặt trời mọc buổi sáng ở phía Đông, lặn buổi chiều ở phía Tây. Chúng ta hiểu thế để sau này, các hình tượng Phật giáo có nói đến thì ta biết phía Tây là phía ngơi nghỉ. Cụ Phật Di Đà của chúng ta ở phía Tây. Hay là cha mẹ mất, thì ta bảo: Cha mẹ chúng tôi về Tây, quy Tây. Về Tây là chỗ ngơi nghỉ vĩnh viễn rồi. Mặt trời lặn rồi, mặt trời gác núi rồi. Về Tây là nghĩa thế đó. Như vậy, Ngài xoay mặt về phía Tây có nghĩa rằng: Đây là thân cuối cùng của Ta.
Bước Chân Thứ Tư:
"Ngài xoay mặt về phía Bắc thị hiện cho chúng sinh biết rằng: Ngài sẽ đắc đạo Vô Thượng Bồ Đề ngay trong kiếp này.”
Từ trường Trái đất của chúng ta cũng thế, đi từ chiều Bắc xuống chiều Nam nên Ngài xoay mặt hướng Bắc. Việc xoay mặt về phía Bắc này có ý nghĩa Ngài nói để cho chúng sinh biết: Trong đời này, ngay trong kiếp cuối cùng này Ngài sẽ đắc Vô Thượng Bồ Đề.
Bước Chân Thứ Năm:
"Ngài nhìn xuống phương dưới và cái nhìn này thị hiện cho chúng sinh biết rằng: Sự xuất hiện của Ngài trong cuộc đời này là để hàng phục các loài Ma.”
Ma quỷ ở phương dưới. Ma quỷ là dục vọng thấp hèn, đã thấp thì hèn cho nên ở phương dưới. Quan niệm là như thế. Ma quỷ ở phương dưới, cao thượng cao quý thì phương trên. Nên Ngài nhìn mắt xuống dưới là để thị hiện cho chúng sinh biết: Ngài ra đời là để hàng phục các loài ma.
Bước Chân Thứ Sáu:
"Ngài nhìn lên phương trên, thị hiện cho chúng sinh biết rằng: Sự xuất hiện của Ngài là chỗ quy y cho tất cả Trời và người.” Ngài nhìn lên phía trên- cõi Trời là thị hiện cho chúng ta biết rằng: Ngài là chỗ để cho chúng ta quay về nương tựa. Cõi Trời, cõi người quay về nương tựa nơi Ngài và nói thẳng là tất cả chúng sinh phải nương tựa vào Ngài mới thoát ly được luân hồi sinh tử.
Như vậy là đã sáu bước chân. Ngài bước sáu bước chân này là đi hết cả hoàn cầu vũ trụ này rồi đó. Vũ trụ của chúng ta tính ra có sáu phương là chính thôi. Mặc dù ta vẫn nói là mười phương, nhưng thật ra thì là sáu phương thôi: Đông, Tây, Nam, Bắc, Thượng, Hạ là hết rồi. Chúng ta ngồi đây thấy có bốn phương này, cộng phương trên, phương dưới ( Thượng Hạ Tây Đông) đấy. Đại chúng nhớ câu chuyện xưa về bà mẹ Đốp mời cả làng ra để ăn khoán mà rao rằng: “Chiềng làng chiềng chạ, Thượng Hạ Tây Đông” đó. Thượng Hạ rồi lại còn Tây, Đông - Đông, Tây, Nam, Bắc. Thế là có 6 phương. Cho nên gọi là lục phương, lục Phật là thế. Vậy 6 phương này là đủ vũ trụ pháp giới rồi đó.
Và Bước Chân Cuối Cùng:
"Ngài đứng lại tức là nói rằng Ngài đã là người ra khỏi vòng luân hồi sinh tử. “Bước chân cuối cùng dừng lại Ngài một tay chỉ Trời, một tay chỉ đất và tuyên bố rằng:
Thiên thượng thiên hạ,
Duy ngã độc tôn,
Vô lượng sanh tử,
Ư kim tận hỹ.”
“Thiên thượng” là trên trời, “thiên hạ” là dưới trời. “Duy ngã” là chỉ có ta. “Độc tôn” tức là độc nhất, tôn quý nhất. Nghĩa là: “Trên trời, dưới trời Ta là bậc tối quý nhất”. Ngài tuyên bố thế để cho chúng ta biết đường, biết chỗ tìm về mà quy hướng.
“Nhất thiết thế gian sinh, lão, bệnh, tử.” Bên cạnh đó thì Ngài nói tất cả thế gian sinh, lão, bệnh, tử nhưng Ngài đã vượt thoát luân hồi sinh tử.
Cho nên, Bảy bước chân của Ngài cũng lại có ý nghĩa là Ngài đã đi qua hết cả lục đạo luân hồi, thưa đại chúng. Địa ngục Ngài cũng vượt qua, ngã quỷ Ngài cũng vượt qua, súc sinh Ngài cũng vượt qua, cho đến loài người Ngài cũng đi qua; A Tu La, Qủy Thần Ngài cũng vượt qua; loài Trời Ngài cũng vượt qua. Cho nên Ngài bước qua sáu bông hoa sen này. Tất cả sáu cõi Ngài đều không còn nhân để sinh vào sáu cõi này nữa nên Ngài được cách sáu cõi này bởi bông hoa sen.
Con số bảy là nói như vậy, nghĩa là Ngài đã ra khỏi lục đạo luân hồi, Ngài đứng ở bông hoa sen thứ bảy rồi. Chúng sinh thì còn lăn lộn trong lục đạo luân hồi, sáu đạo luân hồi cứ lên lên xuống xuống hoài vậy. Nhưng Phật thì đã đi qua lục đạo luân hồi, không còn ở trong Tam giới này nữa, không lăn lộn trong lục đạo luân hồi nữa.
Ngài đứng ở bông sen thứ bảy bước ra rồi Ngài tuyên bố như thế: Ta là người đã bước ra rồi và thực sự Tam giới này ta là tôn quý nhất vì không có ai bước ra khỏi Tam giới này được, chưa có ai ra khỏi lục đạo luân hồi này. Ta là người ra khỏi.
Cho nên tuyên bố, tuyên ngôn của Ngài đầu tiên như này; thực sự là ý nghĩa như vậy, thưa đại chúng.
Xem thêm: Đức Phật Xuống Trần Gian Với Bản Hoài Gì?